Circular

Ticaret Bakanlığının sorumluluğunda bulunan tüketici ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetiminin usul ve esaslarının belirlendiği Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği 01 Nisan 2020 Tarihli ve 31086 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Yönetmelikte yer alan “Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Usul ve Esaslar” aşağıya çıkarılmış olup, “Aykırılık Halinde Alınacak Önlemler ve Uygulanacak Yaptırımlar”, “Üreticinin ve Dağıtıcının Yükümlülükleri”ne ilişkin hükümlere de http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200401-4.htm linkinde yer verilmiştir.

Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği 01.04.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olup, aynı tarihten itibaren 12/6/2014 tarihli ve 29028 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılmıştır.

Bilgilerinize sunulur.

Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Usul ve Esaslar

Genel esaslar

MADDE 5 – (1) Teknik düzenlemelere uygun ürünlerin güvenli olduğu kabul edilir. Teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde, ürünün güvenli olup olmadığı; Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak kabul edilen bir Avrupa standardına karşılık gelen ulusal standartlar veya mevcut olması halinde Avrupa Birliği teknik özellikleri; bunların olmaması halinde ise Türk Standardları Enstitüsü tarafından Türk standardı olarak kabul edilen diğer ulusal standartlar veya ilgili sektördeki sağlık ve güvenlik konularına ilişkin iyi uygulama kodu veya bilim ve teknoloji düzeyi veya tüketicinin güvenliğe ilişkin makul beklentisi dikkate alınarak değerlendirilir.

(2) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlere ilişkin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerini, denetmenler aracılığıyla yürütür, denetim sonuçlarına göre gerekli önlemleri alır ve idari yaptırım uygular. Bakanlık, alınacak önlem ve uygulanacak yaptırımlar konusunda orantılılık ilkesine uygun olarak hareket eder; alınacak tedbirlerin, önlenmesi amaçlanan tehlikenin boyutu, niteliği ve gerçekleşme olasılığı ile orantılı olmasını sağlar.

(3) Bakanlık, sorumlu olduğu ürünlerin piyasa gözetimi ve denetimini, yıllık denetim planının yanı sıra re’sen veya ihbar/şikâyet üzerine yapar.

(4) Ürünün teknik düzenlemeye aykırılığı veya güvensizliği konusunda yapılan her türlü ihbar, şikâyet, ürün sebebiyle meydana gelen kazalar ve ürün hakkında elde edilen diğer bilgiler piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde kullanılır.

(5) Satış veya kiralama amacıyla yazılı basın, radyo, televizyon, internet ve benzeri iletişim araçlarında reklam ve ilanları yer alan ürünler de piyasaya arz edilmiş kabul edilir.

(6) Denetim, ürünlerin bedelli veya bedelsiz olarak piyasaya arz edildiği, satıldığı ve dağıtıldığı her yerde, depo, işyeri, nakil araçları ve gerektiğinde üretim tesislerinde, işlendikleri, ambalajlandıkları, montaj veya dolum yapıldıkları yerlerde yapılır.

(7) Denetim sonucunda ortaya çıkan aykırılıklarda sorumluluk, dağıtıcının teknik düzenlemelerde yer alan yükümlülükleri saklı kalmak üzere, üreticiye aittir. Dağıtıcının iş yerinde yapılan denetimde, üreticinin veya tedarikçinin unvanı ve adresi tespit edilir.

(8) Üreticinin Türkiye dışında olması halinde yetkili temsilci ve/veya ithalatçı muhatap alınır ve bunlar da üretici ile aynı sorumluluğu taşır.

(9) Genel Müdürlük, denetimlerin koordinasyonunu ve etkin bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Genel Müdürlük bu doğrultuda gerekli önlemleri almak ve uygulamaları koordine etmekle görevlidir. Genel Müdürlük, numune alımı da dâhil olmak üzere il veya bölge bazında denetime tabi olacak ürün, risk, firma ve benzeri verileri içeren sektörel denetim programları hazırlar, uygular ve bu programları periyodik olarak günceller.

(10) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri sırasında üreticiler ve dağıtıcılar tarafından yetkili kuruluşlara, 16/12/2011 tarihli ve 2011/2621 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ve Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği çerçevesinde akredite edilmiş bir uygunluk değerlendirme kuruluşundan alınmış uygunluğu gösteren belgeler ile test raporlarının sunulması halinde, Bakanlık bu belge ve raporları dikkate alır. Türkiye'de veya karşılıklılık ilkesi saklı kalmak kaydıyla, Avrupa Birliği üyesi bir ülkede yerleşik bir uygunluk değerlendirme kuruluşunca verilmiş belgeler ve test raporları, kuruluşun yeterliliğine ilişkin gerekçelerle reddedilemez.

Denetimlerin yapılması

MADDE 6 – (1) Teknik düzenleme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, piyasa gözetimi ve denetimi aşağıdaki esaslar çerçevesinde yapılır:

a) Denetimler, Genel Müdürlük tarafından ürünlere ve bu ürünlerin muhtemel kullanıcılarına ilişkin yapılan risk analizi sonucunda belirlenen yıllık denetim planı uyarınca yürütülür.

b) Re’sen veya ihbar/şikâyet üzerine yapılacak denetimlerde, şikâyete konu ürün hakkında daha önce denetim yapılıp yapılmadığı veya teste gönderilip gönderilmediği gibi hususların ön incelemesi tamamlandıktan sonra denetimlere başlanır.

(2) Denetimlerin iki denetmen tarafından yürütülmesi esastır. İhtiyaç halinde denetime, daha fazla sayıda denetmen katılabilir.

Denetimin şekli

MADDE 7 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi, durumun gereklerine göre, aşağıdaki hususlardan bir veya birkaçını kapsayacak şekilde yapılır:

a) Teknik düzenlemenin öngördüğü işaretler ve/veya belgeler üzerinden inceleme,

b) İlgili teknik düzenlemenin bulunmadığı hallerde, 5 inci maddenin birinci fıkrası çerçevesinde yapılan inceleme,

c) Duyusal inceleme,

ç) Test ve/veya muayene.

(2) Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri sırasında ürünün uygunluk değerlendirme işlemlerinde yer almayan test, muayene veya belgelendirme kuruluşlarının imkânlarından da yararlanılabilir. Uygunluk değerlendirmesini yapan kuruluş haricinde ürünün test ve/veya muayenesini yapacak kuruluş yoksa denetmenin gözetimi ve denetiminde, bu kuruluşta veya üreticinin laboratuvarında yahut bir başka üreticinin laboratuvarında ürünün test ve/veya muayenesi yaptırılır. Ancak, test ve/veya muayene sonucuna göre karar verme yetkisi bölge müdürlüğüne aittir.

Tutanak ve kayıt işlemleri

MADDE 8 – (1) Piyasa gözetimi ve denetimi sırasında düzenlenecek tutanağın şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenir.

(2) Şube müdürlüğü, denetim faaliyetlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgelerin piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin verilerinin saklandığı elektronik ortama aktarılmasını sağlar.

(3) Piyasa gözetimi ve denetimi sırasında kullanılan tutanaklar, elektronik ortamda hazırlanıp elektronik imza ile imzalanabilir.

Numune alma

MADDE 9 – (1) Denetmen, gerekli gördüğü takdirde, her türlü test ve/veya muayeneyi yaptırmak üzere denetlenen ürünlerden numune alır. Ürünün yapısına ve özelliğine göre, test ve/veya muayenelerin gerektirdiği ölçüyü aşmamak üzere, numune alınması fiilen mümkün olmayan haller hariç, üretici veya dağıtıcıdan bedeli ödenmeden biri şahit numune olmak üzere en fazla üç takım numune alınır.

(2) Numune alınması halinde, denetim esnasında tutanağın ilgili bölümü doldurulur. Numuneler özelliklerine göre mühürleri bozulmadan açılamayacak şekilde, denetmen tarafından üretici veya dağıtıcı ile birlikte hazırlanır ve üzerlerine tarafların isim, unvan ve imzaları ile numuneye ilişkin bilgileri taşıyan numune alma etiketi konulur.

(3) Alınan numunelerin bir takımı ile tutanağın bir nüshası üreticiye veya dağıtıcıya teslim edilir. Şahit numune şube müdürlüğünce muhafaza edilir. Alınan numunelerin başka yere taşınması veya korunması güç yahut sakıncalı ise durum tutanağa yazılarak numuneler saklanmak üzere yediemin sıfatıyla üretici veya dağıtıcıya bırakılır. Test ve/veya muayene yapılması için alınan numunenin bir takımı ile tutanağın bir nüshası, Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene ve/veya belgelendirme kuruluşuna gönderilir. Test, muayene ve/veya belgelendirme kuruluşu tetkikleri en kısa zamanda yapar, sonucunu bir raporla tespit eder ve bu raporu birer nüsha halinde Genel Müdürlüğe ve bölge müdürlüğüne sunar. Bu raporlar ayrıca elektronik posta ile Genel Müdürlüğe ve bölge müdürlüğüne iletilir.

(4) Numune almanın mümkün olmadığı ya da taşınamayan ürünler için test ve/veya muayene işlemleri, denetmenin gözetiminde, ürünün bulunduğu yerde, üretici veya dağıtıcının katılımı ile Genel Müdürlükçe belirlenen test, muayene veya belgelendirme kuruluşuna yaptırılır. Üretici veya dağıtıcının bulunmaması, test ve/veya muayene işlemlerinin gerçekleştirilmesine engel teşkil etmez.

(5) Ürünlerin, uzaktan iletişim araçları kullanılarak piyasaya arz edildiği sistemlerde yürütülen piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri sırasında da numune alınabilir. Ancak bu durumda, numunenin denetmen tarafından alınması, tutanağın karşı tarafla birlikte hazırlanıp imzalanması, numunenin numune torbasına konularak mühürlenmesi ve üzerine numune alma etiketi konulması şartları aranmaz.

Test ve/veya muayene sonucunda yapılacak işlemler

MADDE 10 – (1) Test, muayene ve taşıma masrafları Genel Müdürlüğe aittir.

(2) Test ve/veya muayene sonucunda, numunenin uygun çıkması halinde;

a) Numunenin niteliğini kaybetmemesi durumunda, şube müdürlüğü üretici veya dağıtıcıya bildirimin yapıldığı tarihten itibaren numunelerin geri alınması veya aldırılması için otuz gün süre verir. Bu süre içinde alınmayan numuneler, Defterdarlıklara intikal ettirilir. Bu durumda üretici veya dağıtıcı numune bedelini talep edemez.

b) Numunenin niteliğini kaybetmesi durumunda, bu husus şube müdürlüğünce üretici veya dağıtıcıya bildirilir. Numune bedeli, Genel Müdürlük tarafından numunenin alındığı firmaya ödenir. Şahit numuneyle ilgili (a) bendindeki usule göre işlem yapılır.

(3) Test ve/veya muayene sonucunda numunenin güvensiz çıkması durumunda;

a) Testi yaptırılan numune, niteliğine göre uygun koşullarda ve uygun bir süreyle test kuruluşunda muhafaza edilir ve numunelerin teslim alınması için üreticiye veya dağıtıcıya bildirimde bulunulur. Bildirimi takiben otuz gün içinde üretici tarafından alınmayan numuneler, şube müdürlüğü tarafından Numune Bertaraf Tutanağı düzenlenerek bertaraf edilir veya ettirilir. Üreticinin teslim aldığı güvensiz numuneler, ilgili mevzuata uygun ve güvenli hale getirilmeden piyasaya arz edilemez.

b) Güvensizlik nedeniyle uygulanacak idari yaptırım kararının kesinleşmesinden sonra şahit numuneye, (a) bendindeki usule göre işlem yapılır.